OpenAI, công ty tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), đang đối mặt với một ngã rẽ quan trọng khi chuẩn bị chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp lợi nhuận công ích. Ngày 5 tháng 12, OpenAI công bố kế hoạch sẽ trở thành một Public Benefit Corporation (PBC) có trụ sở tại Delaware vào năm 2025. Điều này đồng nghĩa với việc OpenAI sẽ phải đảm bảo cân bằng lợi ích của cổ đông và lợi ích công cộng, đồng thời vẫn dành một phần lợi nhuận để phục vụ mục tiêu nhân đạo: “đảm bảo AI tổng quát mang lại lợi ích cho toàn nhân loại”.
Kế hoạch này đã tạo ra nhiều tranh cãi, đặc biệt khi Elon Musk, nhà đồng sáng lập OpenAI và là người chỉ trích mạnh mẽ nhất, đang tìm cách ngăn cản sự chuyển đổi này qua một vụ kiện. Musk cho rằng OpenAI, từ một tổ chức phi lợi nhuận, đang bị biến tướng thành một “công cụ kiếm lời”, điều mà ông tin sẽ gây ra những hậu quả tiêu cực cho nhân loại. Musk đã đầu tư vào OpenAI với niềm tin rằng công ty sẽ mãi mãi giữ nguyên lý hoạt động phi lợi nhuận và mã nguồn mở.
Tuy nhiên, OpenAI phủ nhận cáo buộc của Musk và nhấn mạnh rằng việc chuyển sang mô hình doanh nghiệp lợi nhuận là cần thiết để phát triển AI với quy mô ngày càng lớn. Vào thời điểm Musk rời khỏi OpenAI vào năm 2018, chi phí cho công nghệ AI đã trở nên quá lớn, vượt quá khả năng tài trợ chỉ từ các khoản quyên góp nhỏ lẻ. Giải pháp OpenAI đưa ra là cấu trúc đặc biệt cho phép kiểm soát công ty bởi một tổ chức phi lợi nhuận.
Kể từ khi Musk không còn liên quan, OpenAI đã nhận khoản đầu tư 1 tỷ USD từ Microsoft trong năm 2019, dẫn đến sự ra mắt thành công của ChatGPT vào năm 2022. Sau khi Microsoft mua quyền sử dụng độc quyền GPT-4 và công nghệ khác của OpenAI vào năm 2023, sự gắn kết giữa hai bên càng trở nên sâu sắc.
Khi chuẩn bị cho bước đi mới vào năm 2025, OpenAI cần quyền độc lập tài chính lớn hơn để cạnh tranh với các đối thủ đang đầu tư hàng tỷ đô la vào AI. Việc này nhằm đảm bảo mục tiêu phi lợi nhuận ban đầu của OpenAI: phát triển công nghệ AI phục vụ cho lợi ích công.
Hiện tại, vụ kiện của Musk đe dọa trì hoãn sự chuyển đổi của OpenAI. Musk muốn tòa án chặn chuyển đổi của OpenAI sang doanh nghiệp lợi nhuận, và cũng yêu cầu vô hiệu hóa hợp đồng độc quyền giữa OpenAI và Microsoft. Cuộc đối đầu pháp lý này có thể kéo dài nhiều tháng, ảnh hưởng đến lộ trình của OpenAI. Tuy nhiên, OpenAI đã phản đối yêu cầu này, khẳng định rằng Musk chưa đưa ra bằng chứng cho thấy OpenAI gây thiệt hại không thể khắc phục hoặc hạn chế thương mại.
Với hàng loạt thay đổi và cuộc chiến pháp lý phía trước, OpenAI đang đứng trước hàng loạt thách thức. Nhưng với sự tài trợ và chiến lược mới, họ có thể củng cố vị thế của mình trong cuộc đua phát triển AI trên toàn cầu.
