Mới đây, Cục Bản quyền Hoa Kỳ (USCO) đã đưa ra hướng dẫn mới cho thấy rằng các tác phẩm nghệ thuật được tạo ra hoàn toàn bằng trí tuệ nhân tạo (AI) không được bảo vệ bởi luật bản quyền của Mỹ. Điều này đồng nghĩa với việc mặc dù những tác phẩm này có thể sẽ được công nhận tại các hội chợ tiểu bang, nhưng chúng lại không được bảo vệ bản quyền dưới luật pháp hiện hành. USCO cho rằng, mặc dù công nghệ AI là một lĩnh vực mới nổi, nhưng những sản phẩm do nó tạo ra chủ yếu vẫn nằm trong khuôn khổ các quy định bản quyền hiện hành, nghĩa là không cần ban hành luật mới để xử lý vấn đề này. Đáng tiếc cho những người sáng tạo nội dung bằng AI, các căn cứ mà họ có thể dựa vào để bảo vệ tác phẩm của mình rất hạn chế.
Trước đó, các tòa án đã xác định rằng hệ thống AI không thể tự mình nắm giữ bản quyền. Ví dụ tại vụ việc năm 1989 giữa cộng đồng sáng tạo phi lợi nhuận và ông Reid, Tòa án Tối cao đã chỉ rõ rằng “người tác giả (của một tác phẩm được bảo vệ bản quyền) phải là người chuyển dịch một ý tưởng thành một biểu hiện hữu hình và được quyền bảo vệ bản quyền.” Hướng dẫn mới của USCO nhấn mạnh rằng do tính chất không thể đoán trước được của đầu ra từ một hệ thống AI, những câu lệnh mà người dùng đưa ra không mang lại đủ quyền kiểm soát để biến họ thành tác giả của sản phẩm đầu ra. Dù cho câu lệnh có phức tạp hay phong phú đến đâu đi chăng nữa, sản phẩm cuối cùng vẫn chỉ phản ánh sự chấp nhận của người dùng đối với cách hiểu của hệ thống AI, thay vì vai trò của họ trong việc tạo ra tác phẩm đó.
Tuy nhiên, việc thiếu bảo vệ bản quyền không phải không có giới hạn. Chẳng hạn, bộ phim “Here” của Robert Zemekis dự kiến ra mắt năm 2024, hiện đã được cấp bản quyền, mặc dù phim sử dụng những công nghệ tạo ảnh AI để làm trẻ hóa hình ảnh của Tom Hanks và Robin Wright. Lý do là do AI được coi như một công cụ, chứ không được xem như một nhà sản xuất. Tương tự, USCO cho biết rằng một bộ phim có các hiệu ứng đặc biệt hoặc tác phẩm nghệ thuật nền được tạo ra bằng AI vẫn có thể được bảo vệ bản quyền, ngay cả khi các hiệu ứng và tác phẩm đó không được bảo vệ riêng.
Các nghệ sĩ cũng được bảo vệ, ở một mức độ nào đó, nếu họ sử dụng hệ thống AI để chỉnh sửa các tác phẩm nghệ thuật mà họ đã tạo ra. Các yếu tố do AI tạo ra trong nội dung cuối cùng sẽ không được bảo vệ bản quyền (vì đó là sản phẩm của AI), nhưng tác phẩm nghệ thuật tổng thể, với “biểu hiện con người có thể nhận thấy,” vẫn được bảo vệ.
Vấn đề này không mới mẻ. Từ những năm 1965, khi máy tính bắt đầu xuất hiện, Cục Bản quyền đã khởi xướng cuộc tranh luận về tác quyền, xem liệu nội dung được sản xuất trên các nền tảng số có phải là công việc của các tác giả con người hay chỉ là sản phẩm “được viết” bởi máy tính.
Theo kỷ niệm đó, Đăng ký Bản quyền lúc bấy giờ – ông Abraham Kaminstein cho rằng, “Câu hỏi quan trọng có vẻ như là liệu ‘tác phẩm’ cơ bản thuộc về tác quyền của con người, với máy tính chỉ là một công cụ hỗ trợ, hay các yếu tố truyền thống của tác quyền trong tác phẩm (biểu hiện văn học, nghệ thuật hay âm nhạc, hoặc các yếu tố lựa chọn, sắp xếp, v.v.) thực sự đã được khái niệm và thực hiện không phải bởi con người mà bởi một cỗ máy.”
USCO nhận định rằng hướng dẫn của họ về vấn đề này có thể thay đổi trong những năm tới khi công nghệ tiếp tục phát triển. “Về lý thuyết, hệ thống AI có thể một ngày nào đó cho phép người dùng kiểm soát mạnh mẽ hơn cách biểu hiện của họ được phản ánh trong sản phẩm đầu ra, đến mức mà sự đóng góp của hệ thống sẽ trở nên đơn giản hoặc máy móc.” Tuy nhiên, hiện tại, USCO vẫn nhận thấy rằng các câu lệnh AI vẫn chưa đạt đến mức đó.
